Ngày Xuân... tặng chữ

Thư pháp - nét đẹp đáng quý trong ngày Xuân

Một trong những món quà mang ý nghĩa tinh thần thuần túy được tặng nhau, nhiều người khéo léo chọn quà Tết dành cho những người mình quý trọng là các cây xanh hoặc hoa để làm cuộc sống đô thị thêm màu sắc, giúp đỡ ngột ngạt, căng thẳng hơn. Cây và hoa có thể để trang trí, trưng bày trong nhà, trước sân, ở công sở... giúp làm cân bằng giữa các dãy bê-tông, hình khối cứng nhắc, nhức mắt. Có thể chỉ là một chậu xương rồng, một vò lan, một chậu kiểng, một gốc bonsai..., nhưng cũng đều giúp không gian sống của chúng ta gần với thiên nhiên thêm một chút. Dĩ nhiên, các cây và hoa được chọn làm quà tặng thường ít nhiều gắn với ngày Tết, với các loại hoa kiểng như mai, đào, quất (tắc)... để giúp người được tặng trang trí nhà của mình cho thêm không khí Tết. Hay các loại cây khác dẫu không gắn trực tiếp với ngày Tết cũng mang một hàm ý tích cực, đẹp đẽ nào đó, chẳng hạn, tặng cây xương rồng nở hoa thường có ý chúc sẽ vượt qua được khó khăn, trở ngại mà đạt được kết quả mỹ mãn; các loại cây như mai, lan, trúc, cúc, huệ, thủy tiên, bách hợp (ly ly)... mang lời mong mỏi (người được tặng) sống cao thượng, thanh đạm; các loại hoa mang màu sắc rực rỡ (nhất là màu vàng) như hướng dương, cúc, thược dược, hải đường... có hàm ý chúc giàu có, khỏe mạnh; các loại hoa vạn thọ, sống đời mang lời chúc sống thọ, sống khỏe...

Sách là một thí dụ khác. Trong cuộc sống hối hả hiện nay, với một số người, gần như đến Tết mới có thì giờ rảnh. Khi đó, họ mới kịp để tâm đọc trọn một cuốn sách. Sách tặng trong dịp Tết, có thể loại &q 7fdf uot;kim chỉ nam" làm giàu, để kinh doanh, với mong muốn năm mới làm ăn tấn tài tấn lộc, thịnh vượng, phú quý. Tuy vậy, thường là những cuốn "cẩm nang" về sức khỏe, về đối nhân xử thế, những triết lý để người ta ngẫm nghĩ, chiêm nghiệm, là những câu chuyện làm rung động lòng người... Có người tặng các đĩa kinh Phật để cùng nhau lắng lòng lại, bình tâm lại mà sống tích cực hơn, thay vì mải bon chen, tranh đoạt. Thành thử ra, Tết là dịp hiếm hoi trong năm để mọi người tạm gác mọi ưu phiền, lo toan để có những phút giây bình lặng, thanh thản. Đặc biệt, tặng sách cho trẻ em còn là một cách giáo dục nhiều điều: không chỉ hướng trẻ học theo những điều được viết trong sách mà còn dạy trẻ biết yêu quý sách, ham đọc sách, xây dựng lối sống thanh bạch, trọng tinh thần chứ không quá chuộng vật chất...

Những năm gần đây, lại rộ lên phong trào tặng chữ nhân dịp Xuân về. Có lẽ đó là xu hướng hoài cổ trong dịp "mỗi khi hoa đào nở" và cũng là một cách để cân bằng tình cảm, tinh thần trong cuộc sống hối hả như hiện nay. Không chỉ có "phúc", "lộc", "thọ", "tài"..., vốn những chữ được "dùng" nhiều trong dịp Tết từ ngàn đời qua, bây giờ còn có nhiều chữ rất ý nghĩa khác. Nhắc nhở mọi người sống có trên có dưới, hiếu đễ, người ta tặng chữ "hiếu", "trung"; lời khuyên sống biết san sẻ, hy sinh, thậm chí chịu đựng nhau, người ta tặng chữ "nhẫn", "nhân"; động viên người ta sống có tình có nghĩa có thể tặng chữ "nhân", chữ "tâm", "nghĩa", "đức" hay chữ "yêu thương"; chúc năm mới có hỷ sự thì tặng chữ "duyên", chữ "hợp"; chúc nhau thì có thể dùng chữ "an", "khang", "hạnh phúc", "thành", "tường" hay "vạn sự như ý"...

Ngoài những "chữ" vừa nêu, người ta còn viết những câu thơ, câu ca dao, tục ngữ để động viên nhau mà cũng tự răn mình sống sao cho tốt hơn. Mỗi lần nhìn câu Công cha như núi Thái Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra viết trên nền của một ngọn núi cao bên cạnh mặt biển bao la, hẳn chúng ta lại nhớ đến song thân bằng nỗi xúc động mãnh liệt. Chúng ta bỗng dưng thấy mình bé nhỏ trước công ơn trời biển của cha mẹ, lại chợt nhận ra rằng "ngày tôi xa mẹ càng gần"... Cũng mang nghĩa đó, những câu thư pháp quen thuộc là Nước biển mênh mông không đong đầy tình mẹ/ Mây trời lồng lộng không phủ kín công cha, Thương Cha xuôi ngược giữ dòng/ Mẹ yêu tất tả gánh gồng nuôi con, Cầu cho cha được thanh nhàn/ Chúc cho mẹ được an khang tuổi già... hẳn khiến chúng ta trân quý cha mẹ mình hơn. Cũng nhiều người chọn câu hát trong bài Để gió cuốn đi của Trịnh Công Sơn "sống trong đời sống cần có một tấm lòng". Hay những câu trích dẫn trong Kinh Phật, Kinh Thánh, các câu danh ngôn cũng có ý nghĩa nhắc nhở mọi người biết "sống đẹp" giữa cuộc đời này...

Một số người còn tặng nhiều chữ hơn, đó là các vế đối, vốn mang được một ý trọn vẹn hơn so với bức thư pháp chỉ một vài chữ. Chẳng hạn, Năm mới, hạnh phúc bình an đến/ Ngày xuân, vinh hoa phú quý về; Cầu được ước thấy, xuân như ý/ Phúc ngập lộc tràn, Tết phồn vinh; Cửa nhiều khách đến, nhiều tiền đến/ Nhà có người vào, lắm vật vào; Tết đến gượng cười, mong con cháu chăm ngoan, nhà có dư gạo thóc/ Xuân sang gắng vui, cầu vợ hiền mạnh khỏe, vườn đủ quả đủ rau; Nợ nần theo gió lạnh bay đi, vợ lại tươi cười như hoa nở thắm/ Của cải cùng khí ấm tràn vào, lòng chồng vui tựa trống hội vang; Nhiều lộc, nhiều tài, nhiều của cải/ Gặp thời, gặp lợi, gặp lòng người; Công cao mở đất lưu hậu thế/ Đức cả rèn con rạng tổ tông; Tổ tiên tích đức ngàn năm thịnh/ Con cháu nhờ ơn vạn đại vinh... Những câu đối, thường được viết trên hai tấm tranh, tấm mành, treo đối xứng trong nhà, không chỉ là vật trang trí mà còn là những lời nhắc nhở, động viên chúng ta nỗ lực, phấn đấu, sống tốt hơn.

Bất kể chữ được viết trên giấy, mành trúc, đá hay trong sách, cái hồn vẫn là sự tinh tế của nét bút và ý nghĩa sâu xa của chữ đó. Với thư họa, gần như chỉ có ý nghĩa tinh thần; còn ý nghĩa vật chất (nếu có) thực ra cũng không đáng kể, bởi nó cũng chỉ thể hiện một mong ước, một lời chúc tốt đẹp nào đó.

Ngày Xuân, viết thư pháp (viết chữ) là một thú vui tao nhã. Tặng chữ cho nhau cũng là một nét đẹp đáng quý. Nhiều người đi "xin chữ", "cầu chữ" như là cách bắt đầu năm mới may mắn, thuận lợi, không chỉ cho bản thân mà còn cho người thân của mình. Nhiều người cho rằng đó là sự nối tiếp truyền thống trọng chữ nghĩa của dân ta; có lẽ không phải chỉ có thể, đó là truyền thống hiếu đạo, nghĩa tình của mỗi người dân Việt.

    Tuy nhiên, đôi lúc, hình như có sự thương mại hóa với việc "mua bán chữ" quá sỗ sàng, ít nhiều làm mất vẻ đẹp vốn có của nó. Xin mọi người chú ý tính "cầu" (khẩn khoản mà xin), tính "dâng" (tặng với lòng kính trọng - của cả người viết rồi tặng người khác và người "cầu" được chữ đó để tặng người khác nữa) đối với mỗi chữ. Tức là, hãy trân trọng với từng chữ một! Vì mỗi chữ là một tấm lòng, một bài học ở đời.

Theo CAĐN