Một góc riêng của tâm hồn

 

Nói đến nhà văn Nguyễn Tam Mỹ, gần như có một mệnh đề luôn kéo theo người ta nhắc - những trang viết hiện thực nóng bỏng tính thời sự. Tiêu biểu là tiểu thuyết "Sấp ngửa bàn tay" đã vào vòng chung khảo cuộc thi tiểu thuyết của Hội Nhà văn Việt Nam. Mới đây tiểu thuyết "Máu và tội ác" viết về vụ thảm sát Sơn Cẩm Hà quê anh (H.Tiên Phước, Quảng Nam) đã đoạt giải nhất giải thưởng Văn học nghệ thuật Đất Quảng lần thứ 2 (2009-2014), giải nhất cuộc vận động viết về 70 năm ngày Thương binh liệt sĩ (1947-2017) do Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp với Bộ LĐ-TB&XH tổ chức. Đó còn là tiểu thuyết "mới tinh" vừa ra lò nữa là "Dưới tán rừng thốt nốt". Tác phẩm này anh viết với tư cách là người lính trong cuộc chiến biên giới Tây Nam. Ngoài ra, nhà văn Nguyễn Tam Mỹ còn khá nhiều tác phẩm khác được gói ghém trong số 13 đầu sách đã xuất bản gồm tiểu thuyết, bút ký, ghi chép, truyện ngắn, thơ, thơ trào phúng... song ít ai biết một góc riêng nữa của anh đó là những trang tạp văn.

 

Ảnh bìa Tạp văn: Ngọn đèn dầu trước khi lụi bấc và nhà văn Nguyễn Tam Mỹ.

 

"Ngọn đèn dầu trước khi lụi bấc" là tạp văn của nhà văn Nguyễn Tam Mỹ do NXB Đà Nẵng vừa ấn hành 12-2017. Khác với những trang tiểu thuyết càng hiện thực, khốc liệt, bi tráng bao nhiêu thì những trang tạp văn của anh lại hiền từ, nhẹ nhàng, thủ thỉ, tự sự qua những áng văn mang đậm chất thơ. Đó là một góc nhỏ làng quê đầy mây trắng giữa những ngọn núi nhấp nhô nơi miền quê có con sông Tiên nước chảy ngược dòng. Đó là những ký ức đẹp đẽ, tuổi thơ tung tẩy bên đồng ruộng dưới chân hóc núi, những con người quê chân chất mộc mạc như hạt lúa, củ khoai. Đặc biệt tên tập sách (rút trong tựa đề một tạp văn) và bức ảnh trang bìa tập sách nhà văn Nguyễn Tam Mỹ đã dành cả cho người mẹ thân yêu của mình. Người mà với anh ngoài tình mẫu tử còn điều rất đặc biệt, khi những ngày cuối đời mẹ đã kể cho anh bao câu chuyện thấm đẫm tính nhân văn. Mỗi câu chuyện theo anh là một truyện ngắn hay với những tình tiết gay cấn ly kỳ. Và từ những câu chuyện mẹ  kể anh đã viết được hàng chục truyện ngắn gom lại đã đầy đặn một tập sách. Anh dự định xuất bản để làm quà 990c tặng mẹ, ngào ngờ mẹ lại ra đi...

 

Nhà văn Nguyễn Tam Mỹ đã có những dòng viết đầy cảm động phần cuối tạp văn: "Khi ba về cõi vĩnh hằng, mẹ đã cho tôi một món quà vô giá: đó là những trang văn viết về nơi cắt rốn chôn nhau! Tôi đâu có hay biết rằng, mẹ đã cố nhớ lại để kể cho tôi nghe suốt một mùa đông. Như ngọn đèn dầu trước khi lụi bấc, mẹ đã vắt hết tâm sức của mình để cho tôi những câu chuyện kể thấm đẫm tình người về quê kiểng". Tạp văn "Khoảng giao mùa giữa hạ và thu", không chỉ kể câu chuyện ngày thơ tác giả thường được chị dẫn về quê chồng, từ vùng núi đồi để về vùng quê biển. Bức tranh anh vẽ qua ngòi bút giản dị, gợi nhiều cảm xúc. Đó là một làng quê biển nghèo: "Nhà cửa đa phần tranh tre nứa lá đơn sơ tạm bợ. Nổi bật giữa màu nâu xám-nơi người dân biển làm chỗ trú mưa tránh nắng, là mươi ngôi nhà mái ngói thấp tè, tường không hề tô trát vữa và quét vôi ve... Dân biển là những người ăn sóng nói gió. Đàn ông, giọng ai cũng ồm ồm như lệnh vỡ. Còn đàn bà, thật thà thuần hậu...".

 

Đó là bức tranh quê đẹp đến ngỡ ngàng khi "Những cơn mưa đầu mùa" lại về. "...nắng tháng 8 nám trái bưởi không còn chói chang gay gắt cũng là lúc đất trời chuyển sang thu. Cứ vào tầm nắng xế, để ý, tôi thấy từ dãy Cửa Rừng những đám mây màu cánh vạc đùn lên cao, cao mãi. Rồi những đám mây ấy kết nối lại, trải ra, vần vũ, che kín cả một góc trời. Sấm chớp ùng oàng bủa vây tứ phía. Và mưa. Mưa xối xả. Và gió. Gió ầm ào đảo chiều xuôi ngược... chừng nửa tiếng sau gió lặng, mưa ngừng. Bầu trời lại hửng nắng. Ở đằng đông, một chiếc cầu vồng ngũ sắc bắc ngang qua núi Sấu đẹp như mơ". Chính cảnh ấy, ký ức tuổi thơ ấy đã làm nhà văn xa quê ra phố ngụ cư, đầu đã hai thứ tóc nhưng mỗi khi nhìn thấy hàng cây thả những chiếc lá vàng rơi trong gió anh lại nhớ về những cơn mưa đầu mùa nơi thôn dã ngày xưa (...).

 

Một tạp văn khác cũng rất dễ thương, tôi đoán chắc những ai từng đi qua những năm tháng tuổi thơ ở vùng quê đều thích thú khi chứng kiến cảnh người lớn làm heo ngày tết. Tạp văn "Tục lệ quê xưa" anh dành nhiều tình cảm để tái hiện những dòng hồi ức. Riêng tôi, đọc xong rồi mà vẫn thấy nhớ, thấy tiếc! Chuyện làm heo, chia thịt heo ngày tết là cách để nhà nhà vui tết ấm cúng. "Tùy theo gia đình nhiều hay ít người mà chia phần thịt heo. Nhiều, xách năm, bảy xâu. Ít xách vài ba xâu. Mỗi xâu khoảng một cân gồm thịt, xương và lòng. Ai có tiền trả ngay cho gia chủ. Ai không có tiền, đợi qua tiết giêng hai, gặt hái xong xuôi, đong lúa cấn nợ. Nhờ tục lệ này mà làng quê nhà văn ngày xưa nhà nào cũng có thịt heo, dưa hành, bánh trái và câu đối đỏ vui xuân đón tết nguyên đán cổ truyền. Trẻ con ngày xưa rất nhiều thú chơi, thú thưởng thức nét đẹp văn hóa dẫu trong bối cảnh quê nghèo"...

 

Như lời bộc bạch của nhà văn Nguyễn Tam Mỹ, anh vốn nghề báo nhưng nghiệp văn. Nghề báo giúp anh có điều kiện đi nhiều nơi, hiểu được cuộc sống người dân ở chốn thị thành cũng như các vùng nông thôn, có vấn đề không thể viết báo được thì anh suy ngẫm để rồi lấy làm chất liệu viết văn. Và với tôi tạp văn của anh là một góc "tròn trịa" thấm đẫm tình cảm đôn hậu, đầy nhân văn nhiều khi tưởng chừng như đối ngược với "những trang viết rất Lỗ Tấn" giữa đời của anh. Điều ấy cũng cho những ai đọc tác phẩm của nhà văn Nguyễn Tam Mỹ hiểu hơn, những ai càng yêu thương cuộc đời này mới có thể "ghét cay ghét đắng, ghét vào tận tâm", thói đời ô trọc, "sấp ngửa bàn tay"...

 

Theo cadn.com