Ngôn ngữ giới trẻ, sáng tạo cũng phải có chuẩn mực

Sáng tạo hay méo mó

Bạn tôi hiện là giáo viên Trường THPT Nguyễn Văn Huyên (quận Đống Đa, TP Hà Nội) chuyển cho tôi xem tin nhắn của học sinh gửi: “Bùn wá kô nhỉ, lẹi sắp fải xa kô roài…nghĩ vậy thoai mừ e bùn ghê gúm…nhưng e sẽ ho wên kô và mái trừng iu zấu”. Quả thật, tôi phải đọc tới mấy lần và ngẫm nghĩ mãi mới hiểu nội dung: “buồn quá cô nhỉ, lại sắp phải xa cô rồi…nghĩ vậy thôi mà em buồn ghê gớm…nhưng em sẽ không quên cô và mái trường yêu dấu”. Cô bạn của tôi thì cho hay, giáo viên bây giờ cũng phải cố gắng hiểu được các em nói gì, muốn gì thì mới có thể gần gũi, lắng nghe những chia sẻ của các em được. Không ít học sinh cho bạn tôi biết: Đã "chát" mà sử dụng ngôn ngữ thuần Việt thì bị coi là “nhà quê”. Tâm lý không muốn thua bạn, kém bè mà em này bắt chước em kia, trở thành “mốt”. Bạn tôi cũng kể, nhiều hôm giật mình, khi trên trang facebook của cô nếu đăng ảnh thì ngay lập tức có những dòng nhận xét (hầu hết của học sinh): “Đẹp muốn xỉu cô ơi!”, “Xinh như tuổi tin cô uiii”…

Ngay ở hội sách cũng rất dễ bắt gặp ngôn ngữ mới của giới trẻ. 

< 7fdc span style="font-family:arial,helvetica,sans-serif;">Những năm gần đây, sự phát triển của khoa học công nghệ, nhất là trong lĩnh vực thông tin, truyền thông đã làm thay đổi mọi mặt đời sống kinh tế, xã hội. Giới trẻ luôn là đối tượng có sự bắt nhịp nhanh nhất với những thay đổi này. Những thay đổi lớn đến mức người ta dễ dàng nhận ra và đặt cho một cái tên riêng: Thế hệ “8X”, “9X”, “những công dân @” hay “tuổi teen”. Và với "thế hệ 8X,9X", việc thay đổi dễ nhận thấy nhất và luôn dành được sự quan tâm của xã hội, chính là cách sử dụng ngôn ngữ. Có nhiều ý kiến bênh vực cho xu thế phát triển tự nhiên ngôn ngữ của giới trẻ, nhưng đa phần đều cho rằng sự phát triển đó là “lệch lạc”, “đáng báo động”,... Theo PGS, TS xã hội học Trịnh Hòa Bình, Giám đốc Viện khoa học và phát triển xã hội Việt Nam, việc sử dụng tiếng lóng, lẫn tiếng nước ngoài cũng có tác dụng nhất định đối với giới trẻ như: Khả năng truyền đạt thông tin nhanh, tiết kiệm thời gian (chủ yếu dùng ký hiệu, viết tắt), có những yếu tố sáng tạo…làm cho hoạt động giao tiếp trở nên phong phú hơn. Tuy nhiên lạm dụng thì tiếng Việt đang có nguy cơ bị xâm hại xét về phương diện văn hóa ngôn ngữ.  

Cần có định hướng đúng đắn

Trong hội thảo khoa học quốc tế “Các khuynh hướng ngôn ngữ học hiện đại và nghiên cứu ngôn ngữ ở Việt Nam”, do Viện Hàn lâm khoa học Việt Nam tổ chức mới đây tại Hà Nội, PGS, TS Phạm Văn Tình (Tổng thư ký Hội Ngôn ngữ học Việt Nam) nhận định, từ mới là một mặt biểu hiện sự thay đổi và phát triển của đời sống xã hội. Theo nhu cầu cuộc sống, sẽ luôn có lượng từ mới xuất hiện và một số từ sẽ mất đi. Đó là chuyện bình thường. Điều đáng bàn ở đây là một số lượng từ ngữ không nhỏ do lớp trẻ sáng tạo ra theo cách của họ. Thực ra có từ đã được dùng ở một số vùng (phương ngữ), nay được đưa ra sử dụng như ngôn ngữ toàn dân: Quậy, siêu quậy (phá quấy); chảnh, sang chảnh (làm bộ, làm điệu)... Có những từ để thể hiện sự “sáng tạo”, cái tôi của lớp trẻ, dùng cho lạ, cho sành điệu: Soái ca (nhân vật mơ mộng theo tiểu thuyết ngôn tình ngoại quốc); thả thính (thu hút, lôi kéo người khác bằng hành vi, cử chỉ hay quà cáp)... Trong chừng mực nào đó, những từ này tạo nên sự mới lạ, làm không khí đối thoại thêm vui nhộn. Giới trẻ hôm nay khác xa giới trẻ ngày xưa. Họ chịu áp lực học hành, làm việc, môi trường sống... cao hơn. Họ trưởng thành nhanh hơn về thể xác và tư chất. Không phải cái gì lớp trẻ làm có vẻ “khác người” là chúng ta vội vàng phê phán, kỳ thị. Vì vậy, chúng ta cần bình tĩnh và biết lắng nghe ngôn ngữ giới trẻ. Có nhiều điều họ đem lại cho ngôn ngữ (từ ngữ mới, cách nói mới) là hữu ích và sẽ được cộng đồng chấp nhận. Nhưng nếu “sáng tạo” thái quá sẽ ảnh hưởng tới việc không coi trọng cái cần có của ngôn ngữ nói chung là hợp lý, không gây rắc rối và phải trong sáng.

Theo khảo sát, thống kê của các nhà ngôn ngữ, từ năm 1990 đến nay đã đưa vào Từ điển tiếng Việt trên 4.000 từ, xuất hiện trong giao tiếp và thể hiện qua báo chí. GS, TS Nguyễn Văn Hiệp, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học cho biết, trong số các từ mới, có không ít từ bắt nguồn từ ngôn ngữ giới trẻ. Điều này giúp kho từ vựng tiếng Việt thêm giàu có, bức tranh nghiên cứu ngôn ngữ học thêm đa dạng. Ngôn ngữ có quy luật phát triển riêng mà không một luật lệ hoặc tác nhân nào có thể điều khiển nổi. TS Hoàng Thị Yến, Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) trăn trở: Muốn làm cho ngôn ngữ của giới trẻ giữ được sự trong sáng thì ngoài yếu tố giáo dục của gia đình và nhà trường, thì Bộ Giáo dục và Đào tạo phải có giải pháp quản lý chặt chẽ hơn đối với công tác thẩm định và phê duyệt sách giáo khoa; ngăn chặn tình trạng sách in lậu, chất lượng không bảo đảm. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cần tăng cường quản lý, kiểm tra tình trạng sử dụng tiếng Việt; thống nhất các quy tắc mượn từ nước ngoài, nguyên tắc phiên âm tiếng nước ngoài trên các phương tiện truyền thông...

Theo QĐND